Γράφει ο Δημήτρης Αποστόλου - « Ελύμνιος »
Για της « Φραγκογιαννούς τα πάθη...» στιχούργησε ο μακαρίτης Μάνος Ελευθερίου...
αλλά για την περίπτωση του σημερινού μου δημοσιεύματος εγώ θα το μετατρέψω...για της « Φραγκογιαννούς την άκρη...» - ακριβώς εννοώντας να ΄βρω άκρη στην καταγωγή και προέλευση τούτης της συζυγικής της επωνυμίας - « Φραγκογιαννού ». Άλλωστε Χριστούγεννα έρχονται κι΄ο κυρ-Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης επανέρχεται εσαεί εύστοχος και επίκαιρος, παρ΄ότι - εκ των κορυφαίων διήγημάτων - η « Φόνισσα » - δεν είναι Χριστουγεννιάτικο...Αγαπητοί αναγνώστες το σημερινό μου κειμενογράφημα δεν είναι λαογραφικό, ούτε καν λογοτεχνικό. Είναι ιστοριοδιφικό, προσπαθώντας να ανιχνεύσει πιθανές ρίζες και καταβολές του ανδρωνυμικού της Χαδούλας - Φραγκογιαννούς... Και τούτο βέβαια δεν είναι δύσκολο, καθώς είναι η επωνυμία που προσάπτεται στην ύπανδρη γυναίκα, προκύπτοντας από το επώνυμο ( ή το όνομα ) του συζύγου της. Το δυσκολότερο είναι το επώνυμο ( ή το ονοματεπώνυμο ) αυτού του ίδιου του συζύγου της - και οι καταβολές του...
Ήταν ένα κειμενογράφημα που δημοσίευσα στην αρχή του τρέχοντος έτους ( fb. elymnios 12/2/΄25 ) και αναφερόταν στην « παράνομη » ( τότε ) εγκυμοσύνη κάποιας κοπελιάς ανύπαντρης...που όταν έφτασε η ώρα της του τοκετού, απομονώθηκε στο σκοτεινό της του σπιτιού υπόγειο...γέννησε μοναχή της...κι΄ύστερα ( με το πρώτο κλάμα του παιδιού ) για να μην γίνει αντιληπτή ( η τότε κοινωνία δεν τα συγχωρούσε αυτά )...έπνιξε το μωρό της!.. Την πήρανε ωστόσο είδηση οι πατριώτες της...την διαπομπεύσανε με το πνιγμένο της παιδί στα χέρια...κι΄ύστερα έσβησε στις φυλακές...« μεταξύ της θείας και ανθρωπίνης δικαιοσύνης! »...( ως έγραψε για την δική του - την Σκιαθίτικη την « Φόνισσα » - και ο Παπαδιαμάντης )...
Η Χαδούλα Φραγκογιαννού λοιπόν - η « Φόνισσα » της Σκιάθου - που έπνιγε τα θηλυκά να τ΄απαλλάξει ( ως θάρρευε ) από τα πάθια της ζωής - δεν είναι θέμα που θα εξετασθεί εδώ. Άλλωστε έχουν κι΄έχουν γραφτεί ( κι΄ακόμη γράφονται ) τόσα και τόσα!.. Εδώ θα μας απασχολήσει - ως κομπάρσος του Παπαδιαμαντικού διηγήματος - ό « Σκούφος » ή « Λογαριασμός » - ο άνδρας της Φραγκογιαννούς, ο Φράγκος ο Γιαννάκης. Κι΄αυτό, γιατί ίσως και προσθέσουμε μες΄την σωρεία παραλληλισμών, ιστοριο-λαογραφικών ( ονοματολογικών, γλωσσικών, ηθογραφικών κ.α. ) στοιχείων, ένα ακόμη συγγενικό, μεταξύ « Παπαδιαμαντικού Ελυμνίου » και Σκιάθου...
Καραβομαραγκός και καλαφάτης στους Σκιαθίτικους αρσανάδες ο Ιωάννης Φράγκος, ή λαϊκότροπα Γιάννης Φράγκος ( σαφώς το υποκοριστικό του Γιαννάκης ), συνθετικά στην ένωση δυό ονομάτων ( όπως σε συμφυρμό ), κατέληξε...Φραγκογιαννάκης!.. Εδώ λοιπόν έχουμε την ένωση δυό ονομάτων σε μία νέα λέξη, που σχηματίζει παρατσούκλι, ή εμφανώς οικογενειακό επώνυμο. Ώστε η Σκιαθίτισσα Χαδούλα ( η « Φόνισσα » της Παπαδιαμαντικής νουβέλας ), νυμφευόμενη τον κάλφα Φραγκογιαννάκη, βαφτίζεται και επωνυμιάζεται « γραμματικώς »... Φραγκογιαννού!..
Λιμνιώτικα σόγια...από εκείνα που τότε μεταναστεύσαν στην Σκιάθο, περνάνε συχνότατα μέσα απ΄το πληθωρικό έργο του κυρ-Αλέξανδρου... Και να θυμίσω ξανά μερικά απ΄αυτά : Ο καπτα-Λυμπέριος Λιμνιός κι΄ο προύχοντας των Λιμνιών γερο-Κονόμος ( « Νταντού » ), ο Νταραδήμος ( Μπουγοδήμος ) κι΄οι Κανταραίοι ( Κανταράκηδες ), οι Πασάδες, οι Μανωλαίοι ( Εμμανουήλ ) και οι Μωραΐτηδες, οι Οικονόμοι ( Παπανικολάϊδες ) κι΄οι Τρακοσαίοι, οι Τζανιάκοι ( Ζανιάκηδες ), οι Γιαννίτσηδες κι΄οι Παπαργύρηδες ( Τσιφοραίοι ), οι Δαμάσκοι ( Μυρμήγκηδες ) κι΄οι Καβουραίοι, οι Μπαμπλένηδες ( τς΄Μπαμπλαμούς ), οι Κυπαρσσιούδες κι΄οι Τσιρογιανναίοι, οι Μανιώτηδες ( Γεωργαίοι ) κι΄οι Χρηστάκηδες ( Αποστολαίοι )...όλοι αυτοί παλιά Λιμνιώτικα σόγια των παλαιών εκείνων Ελυμνίων μεταναστών, που κάνουν την παρουσία τους μέσα από το πλουσιότατο συγγραφικό έργο των δυο μεγάλων Σκιαθιτών λογοτεχνών ( Παπαδιαμάντη - Μωραϊτίδη ). Τώρα ας προστεθεί κι΄ένας ακόμη Λιμνιώτης... Ποιός;.. Μα ο σύζυγος της Χαδούλας Φραγκογιαννούς!.. Ο Γιάννης ο Φράγκος ( μαζί και Φραγκογιαννάκης! )... Και να γιατί :
Ο ιστορικός του « ΕΛΥΜΝΙΟΥ » Ν. Μπελλάρας, αναφερόμενος στους μετοικίσαντες στην Σκιάθο Λιμνίους ( σημ. Ο Μπελλάρας υποστηρίζει το 1790 - Λαμπροκατσωνικά γεγονότα κ.α., ωστόσο τεκμηριώνει το 1784 ο περιηγητής Al. Bisani )…ο Μπελλάρας λοιπόν αναφέρει πως οι Ελύμνιοι μέτοικοι ανήρχοντο σε 50 περίπου οικογένειες που εγκαταστάθηκαν στην ονομασθείσα από αυτούς συνοικία « Λιμνιά », ανοικοδομώντας αργότερα ( 1837 ) και τον εκεί ενοριακό ναό της Παναγίας « Λιμνιάς ». Και ο ιστορικός δίνει επιπροσθέτως μια λίστα 33 επωνυμιών « που σώζονται ακόμη εκεί και σήμερον ». Μεταξύ αυτών και η επωνυμία Φραγκογιαννάκη!..
Οικογένεια Φραγκογιαννάκη στην Λίμνη...
Υπήρχε ως είδαμε απ΄τα πολύ παλιότερα ( του 1784 ) χρόνια - μα κι΄ως τα πρόσφατα του Δεύτερου Παγκόσμιου, όταν Γερμανοράλληδες της Κατοχής, τους έκαψαν το σπίτι... Αρχές του περασμένου αιώνα ( τέλη προ-περασμένου ) ο μακαρίτης πατέρας μου, μου διηγιότανε για τον γερο-Φραγκογιαννάκη ( καταγωγής αυτός από την Σκεπαστή ), αποκαλώντας τον « Κοτσίδα », από το κοτσιδάκι ( έλεγε ) οπού συνήθιζε να πλέκει την πίσω χαίτη των μαλλιών του ( αν και θαρρώ πως μάλλον λάθευε...αφού η μόδα τότε των μυστακοφόρων - με μαντέκα κι΄όλας! - βλοσυρών ανδρών, αποσοβούσε και απέτρεπε τέτοιες καινοτομίες! )... Έτσι υποστηρίζω ότι το παρωνύμιο ( « Κοτσίδας » ) προέρχονταν απ΄το « Κολτσίδας », όπως συνάντησα το παρωνύμιο, σε εποχής κτηματικά κατάστιχα της Σκεπαστής - ( προερχόμενο μάλλον από το αγρωστώδες ζιζανιοβότανο της κολλιτσίδας ). Όμως και το πρώτο συνθετικό του Φραγκογιαννάκη με τα υποκοριστικά του « Φράγκος - Φραγκόπουλος - Φραγκάκης κ.α. », αυτόνομα αναφέρονται ως επωνύμια πατριδωνυμικά, όχι μόνο στην Σκεπαστή, αλλά ευρέως και στην λοιπή περιοχή μας - απομεινάρι εμφανώς των 300 περίπου χρόνων λατινοκρατίας στον τόπο μας...
Συμπερασματικά, με ορθολογισμούς και αρκετή πειθώ...θα βλέπαμε τον άνδρα της Χαδούλας της Φραγκογιαννούς να είναι απ΄τον τόπο μας...και βέβαια στην όλη τραγική υπόθεση της « Φόνισσας » μετέπειτα συζύγου του...( αυτός πια ήτανε θανών )...δεν έπαιξε κανένα ρόλο. Μόνον - ας πούμε - με την πρώιμη σκιώδη παρουσία του, την χθαμαλή ζωή και με την αβουλία του... ας πούμε πως συνέβαλε κι΄αυτός στα « πάθια » της Χαδούλας!.. Στην όλη περιπέτεια παρέμεινε ασήμαντος!..στο τραγικό σενάριο...κομπάρσος!..
Μα ένα μοναχά!..πως βάφτισε την « Φόνισσα... Φραγκογιαννού! »...δένοντας ( ως εξ΄αγχιστείας ) και τον τόπο μας - όχι βεβαίως με τα φονικά - αλλά με το αριστουργηματικό μυθιστόρημα του βαθυγνώστη κυρ-Αλέξανδρου, που με ψυχανατομική μαεστρία προσπάθησε να διεισδύσει στα εσώψυχα και στους δαιδαλικούς λαβύρινθους του σκοτεινού μυαλού της τραγικής ηρωίδας του...αυτής που « εύρε τον θάνατον », ίδια όπως ο ήρως του Ουγκώ Τζιλιάτ - εκείνος στην παλίρροια του προδομένου έρωτα...κι΄ετούτη στην φουσκονεριά των Ερινύων... « στο ήμισυ του δρόμου » μεταξύ μιας ρημαγμένης της ζωής κι΄αρρωστημένης σκέψης... μεταξύ της θείας - της ανθρωπίνης δικαιοσύνης...και της αδήριτης μοίρας της... αυτής που δεν έφερε καν΄την ποιητική οσμή « μυρτιάς και πικροδάφνης »...μόνο της « Φόνισσας » Φραγκογιαννούς... τ΄αρρωστημένα πάθη!..
Βιβλιογραφία : « Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης Άπαντα » Κριτική έκδ.
Ν.Δ.Τρινταφυλλόπουλος Εκδ. Δόμος - « Το Ελύμνιον » Ν.Μπελλάρας - Αρχείο Δ.Α. «
Ελύμνιου » ( Δημοσιεύσεις ) - Βικιπαίδεια - Διαδίκτυο - ΑΙ - διαφ.Λεξικά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Tα σχόλια οσο το δυνατόν φιλτράρονται ως προς το ύφος και το ήθος τους.
Kάθε υβριστικό ,προσβλητικό ή άσχετο με το θέμα της ανάρτησης σχόλιο θα διαγράφεται .
Εγκρίνονται μόνο τα μηνύματα στα οποία εκφράζονται υγιείς απόψεις.
Ο κάθε σχολιαστής υπογράφει ηλεκτρονικά το σχόλιο του και είναι υπεύθυνος έναντι των νόμων.
Το ΜΑΝΤΟΥΔΙ NEWS δεν ενστερνίζεται και δεν φέρει καμία ευθύνη για όσα γράφουν οι αναγνώστες στα σχόλια τους.