ΕΛΥΜΝΙΟΣ: ΥΠΟΒΡΥΧΙΟ -ΝΑΥΤΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ

                   Άγνωστα Κατορθώματα Ελυμνίων

Γράφει ο Δημήτρης Αποστόλου - « Ελύμνιος »

Ολίγα Κατατοπιστικά

Γράφοντας « Άγνωστα » - έτσι σε εισαγωγικά - θα ΄ταν καλύτερα. Γιατί... τόσο σε περασμένο χρόνο, τόσο σε μακρινό χώρο, τόσο σε συνθήκες και γεγονότα που έγιναν... σήμερα παντελώς λησμονήθηκαν και παραμείναν γνωστά σε Αρχειακές Υπηρεσίες ή δυσκολο-προσβάσιμες Συλλογές...ή μικροτοπικά στις μνήμες παλιών κι΄όσων επιχειρήσαν μεταγενέστερων να τα διαφυλάξουν και να τα διαδώσουν... Ουσιαστικά λοιπόν, δεν είναι άγνωστα σε αρμόδιους χώρους και φορείς, ( αφού έχουν σποραδικά εμφανιστεί και στο φως φευγαλέων δημοσιεύσεων )... ωστόσο παραμένουν - ας πω - « ευρέως άγνωστα »... Παρατηρείται όμως και τούτο... ( και αναφέρομαι στις όσες σπανίζουσες δημοσιεύσεις γίναν - είτε που γίνονται ), πως προκειμένου περί συμπατριωτών μας...απουσιάζει η έλλειψη πληροφοριών της εντοπιότητας του πρωταγωνιστή, του δράσαντος, του ήρωα κ.λ.π. , φορές ακόμη και η καταγωγή του, όπως του σημερινού μας ανδραγαθήσαντος παλιού συμπολίτη, που του αφιερώνω το σημερινό δημοσίευμα...επιβεβαιώνοντας πως συχνά άξιοι επιφανείς, παραμένουν ακόμη στους αφανείς...



Μερικά και για τον Α΄Παγκόμιο Πόλεμο ( 1914-1918 )...

...που ουσιαστικά δεν ήταν... παρά ενδοευρωπαϊκή διένεξη της Γηραιάς Ηπείρου, με αντιμαχόμενα μέτωπα, από την μια την ΑΝΤΑΝΤ, που βασικά ήταν διπλή αρχικά συμμαχία μεταξύ Γαλλίας - Αγγλίας, με γενικευμένη μετέπειτα σύμπραξη των λοιπών κρατών που την ακολούθησαν. Από την άλλη μεριά, υπήρξαν οι ΚΕΝΤΡΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ με βάση την Γερμανία και όμορα Κράτη, έως την Βουλγαρία και Οθωμανική Αυτοκρατορία στο Βαλκανικό-ανατολικό τόξο... Μια σύρραξη που επεκτάθηκε σε παγκόσμια, με την εμπλοκή και μη ευρωπαϊκών κρατών... ( ΗΠΑ, Καναδάς, Αυστραλία, νοτ. Αφρική, Ιαπωνία, Κίνα κ.α. ). Να σημειώσω πως η Ελλάδα μετά από διχαστικές τότε περιπέτειες εισχώρησε στην ΑΝΤΑΝΤ καθυστερημένα το 1917 - όπως και η εμπλακείσα ομοίως Αμερική.Το τέλος αυτού του Πολέμου θα βρεί το παγκόσμιο με τις κολοσσιαίες απώλειες ( προσεγγιστικά ) των 37 εκατομ. ψυχών και ανομολόγητες καταστροφές. Ωστόσο θα βρεί νικητές τις συμμαχικές δυνάμεις της ΑΝΤΑΝΤ και θα σηματοδοτήσει την ίδρυση της ΚΤΕ ( ήτοι, Κοινωνίας Των Εθνών - προδρομικός οργανισμός του μετέπειτα ΟΗΕ ).

Ο κατά θάλασσαν αγώνας - τα Υποβρύχια...

Και προσανατολίζω το θέμα μου προς τα Υποβρύχια, καθώς σχετίζονται με τον Ελύμνιο ήρωά μας...και μάλιστα μ΄εκείνα τα Γερμανικά Υποβρύχια και την έντονη παρουσία τους στο Αιγαίο ( καμιά δεκαριά ήτανε όλα ), προκειμένου να αποκόψουν τον ανεφοδιασμό του συμμαχικού στόλου. Τούτα τα Υποβρύχια ( U-boots ) - φονικά και ύπουλα όπλα των αντιπάλων με τέσσερις τορπιλοσωλήνες κι΄ένα κανόνι του καταστρώματος...βυθίσανε παγκοσμίως στον όλο αγώνα περί τα 5.000 χιλ. συμμαχικά πλοία!..Ένα απ΄αυτά τα πλοία - που όχι μόνο δεν βυθίστηκε...αλλά - απίστευτο!.. - βύθισε και το Γερμανικό Υποβρύχιο...ήταν του πλοιαρχεύοντος ήρωά μας!..

Το « Ομόνοια »...

Και δεν ήταν της κλάσης των μεγάλων πλοίων...Όχι! ήταν το τεχαντήρι « Ομόνοια », με την ιστιοφορία των φλόκων του, την μπούμα την πρυμνιά και τη μικρή του πετρελαιομηχανή - σαν πρόωση εφεδρική σ΄αυτά τα πλοία τότε... Το καΐκι ήτανε - όπως κι΄άλλα πολλά - σ΄ επίταξη για τις ανάγκες του πολέμου ...κι΄έκανε τις περιπολείες του τις ανιχνευτικές στα Αιγαιίτικα ( ανάμεσα απ΄τα νησιά ) νερά. Καμιά δεκαριά νοματαίοι ήταν το πλήρωμα - μεικτό ( μισοί και μισοί ) - πολίτες ναυτικοί και στρατιωτικοί με τα πολιτικά, Σημαιοφόρος έφεδρος ήταν Σπετσιώτης ναυτικός ( ο Κων/νος Πάνου )...και καπετάνιος του « Ομόνοια » ο Ελύμνιος Κωνσταντίνος Κρουστόπουλος... Τάχα...πως το φορτίο τους ήταν βαρέλια γεμάτα ή κενά... αλλά δεν ήταν!.. Τα ΄χαν απλώς για παραπλάνηση και επί πλέον κάλυπταν το κανονάκι του τρεχαντηριού - ενός τηλεβόλου μικρού των 7,5 εκατοστών όλο κι΄όλο!..

Ο Κωνσταντίνος Κρουστόπουλος

Γνωστότατη οικογένεια οι Κροστοπουλαίοι της Λίμνης - κατ΄εξοχήν ναυτικοί - ( με τον λαοφιλή παλιότερα γιγαντόσωμο Γεώργιο - « Γόβα » ) και με οικογενειακή προέλευση από τα πλησιόχωρα - ως παραδίδεται - Μεσσάπια μέρη. Ένας ιερέας Δημήτριος εμφανίζεται στην προγονική οικογένεια και ο Κωνσταντίνος ως γυιός του Δημητρίου...Τούτη η οικογένεια είχε στην κατοχή της ( ως φαίνεται από συγγένεια ) - πολύτιμο κειμήλιο πρώτης επαναστατικής γενιάς - το φυλαχτό του Στρατηλάτη Αγγελή Γωβιού και το παρέδωσε ευγενικά στο Λαογραφικό κι΄Ιστορικό της Λίμνης το Μουσείο...Ο Κωνσταντίνος Κρουστόπουλος ( ο σημερινός μας ήρως )...φέρεται νυμφευμένος, όμως το λυπηρό συμβάν που θλίβει την στενή τους οικογένεια και σκοτεινιάζει τη ζωή τ΄αντρόγυνου...δεν είναι άλλο απ΄την παράλυτη μικρή τους κόρη - την πολυαγαπητή - που παραμένει μόνιμα καθηλωμένη στο κρεβάτι!.. ( Γραμμένα της ζωής και τούτα τα θλιβά βιώματα και δράματα αφανέρωτα...μέσα στα σπιτικά φορές...« των θυρών κεκλεισμένων! » )...

Υποβρύχιο!!..

10 Οκτωβρίου 1918 - η ώρα έξη το πρωί - σύθαμπο.. και με αβέρτα τα πανιά αρμένιζε το « Ομόνοια » στα Κρητικά της Στείας τα νερά ( λίγο πιο πάνω απ΄τον Κάβο Σίδερο - εκεί προς Γιανυσάδες )...Όταν!..στεντόρεια - το ίδιο κι΄εναγώνια - ακούστηκε του ναύκληρου σ΄όλο το πλοίο, τρομώδης η φωνή... ΥΠΟΒΡΥΧΙΟΟΟ!!.. και να που ένα περισκόπιο προς την πρύμη του καϊκιού έκανε την εμφάνισή του... Να τ΄ακούσει το πλήρωμα!.. κάποιοι απ΄της κουβερτιανούς ( αν δεν προλάβαν κι΄όλας να πέσουνε στη θάλασσα ), πασχίζαν να απασφαλίσουν την σωσίβια βάρκα - γνωστή τακτική - γιατί ο αναδυθείς εχθρός πυροβολούσε συνήθως με το κανόνι του καταστρώματος ( deck gun ) τα μικρά πλεούμενα και τα βύθιζε.. Ο Καπετάν Κωσταντής ( που ψιλοκοιμότανε στην κουκέτα του μετά βραδινή αγρυπνία )...πετάχτηκε έξαλλος στο κατάστρωμα κι΄η φωνή του ακούστηκε επιτακτική...

ΠΥΡ!!..

...« Τα βαρέλια στη θάλασσααα!.. ΠΥΡ!!!..». Το κανονάκι τώρα αποκαλύφτηκε... κι’ αν το πρώτο του βλήμα ζύγωσε απλώς το εμφανισθέν ολόκληρο Υποβρύχιο...ήταν το δεύτερο που ΄πεσε στη βάση του πύργου του...κι΄ομοίως το τρίτο!. Ύστερα... μια ρουφήχτρα και μια λαδιά τεράστια σχηματίσθηκε στα νερά... και στη λαδιά αυτή ασταμάτητα πέφταν κι΄άλλες...κι΄άλλες βολές...ώσπου το υποχθόνιο σκάφος συνάντησε το βυθό του Κρητικού πελάγους... Για την ιστορία και μόνο...η Κρήτη ενθουσιάστηκε απ΄το ηρωϊκό γεγονός...ενώ το « Ομόνοια » που είχε υποστεί αβαρίες της ναυμαχίας ( απ΄τις δονήσεις του κανονιού του άνοιξαν οι αρμοί ), επισκευάστηκε σ΄ένα μήνα στη Σητεία, όπου σ΄αυτό το διάστημα συνθηκολόγησε κι΄ο εχθρός... Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος - νικηφόρα για τους συμμάχους της ΑΝΤΑΝΤ, είχε λήξει... Με την Συνθήκη των Σεβρών, η Ελλάδα « των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών » αμειβόταν για τις πολύτιμες εκδουλεύσεις της...( Αλίμονο όμως!...για τα τραγικά της Μικρασίας γεγονότα, που σε λιγάκι θ΄ακολουθούσαν! )...

Ο « Πολεμικός Σταυρός »

Ο « Πολεμικός Σταυρός Γ΄Τάξεως » απενεμήθη στον Πλοίαρχο Κωνσταντίνο Κρουστόπουλο και τα μέλη του πληρώματός του από τον τότε Υπουργό των Ναυτικών - θρυλικό Ναύαρχο των Βαλκανικών Πολέμων - Παύλο Κουντουριώτη...

« Διότι κατά την συνάντηση του πλοίου τούτου μετά του εχθρικού υποβρυχίου παρά το Ακρωτήριο « Σίδερος » της Κρήτης, δια της ψυχραιμίας, δεξιότητος και γενναιότητος αυτών, κατόρθωσαν να επιτύχουν την καταστροφή του ».

Επιμύθιο : « Ύδωρ ζων! »...

Ωστόσο...παρ΄όλη την ευαρέσκεια στην τιμητική του διάκριση, ο συμπατριώτης μας ανδραγαθήσας φιλόπατρις πλοίαρχος καπετάν Κωνσταντής...ήταν ο μόνος ίσως εκ των τιμηθέντων, που δεν το χάρηκε... Γιατί - περίλυπος - πληροφορήθηκε το θάνατο της αγαπημένης του θυγατέρας...θλίψη απαρηγόρητη και βαθειά που τον συνόδευε χρόνια!.. Μέχρι, που όταν πληροφορήθηκε την αγιογράφηση της Κεντρικής Εκκλησίας της Λίμνης ( χρόνια μετά του μεσοπολέμου, 1930-1931 ) απ΄τον « αγιογράφο του Κισσάβου » Νικόλαο Αργυρόπουλο ( « Μπέμπη » )...δαπάναις του αγιογραφήθηκε η παράσταση του Χριστού και της Σαμαρείτιδος με το υποσχόμενο « ύδωρ ζων » του Κυρίου - νερό υπερφυσικό που ζωοποιεί...και που εσαεί αφανίζει τον θάνατο!.. Όπως τώρα τον θάνατο...αυτόν - της αγαπημένης κόρης του ηρωϊκού Ελύμνιου καπετάνιου - Κωνσταντίνου Κρουστόπουλου!..

Δ.Α. - « Ελύμνιος »

Σημείωση : Στην εν μέρει λογοτεχνική αυτή καταγραφή, μπορεί να εισέδυσαν ( και πάλι εν μέρει ) τροποποιητικά τινα στοιχεία ελλείψει περισσότερων ή εγκυροτέρων πληροφοριών περί του Κων/νου Κρουστοπούλου και των μετ΄αυτού. Ωστόσο ο πυρήνας του ιστορικού γεγονότος ( βύθιση υποβρυχίου ), η ανδραγαθία ( Παράσημο ), η Εκκλησιαστική δωρεά ( αγιογραφία ) κ.α. είναι αληθινά και συναποτελούν τεκμήρια των ναυτικών κατορθωμάτων της Λίμνης, γι΄αυτό και διασωστικά τα καταγράφω, ως αρχειακά αφιερώματα μνήμης...

Πηγές - Βοηθήματα : Προσωπικό αρχείο, « Λαογραφικό Μουσείο Λίμνης », Περιοδικό « Ναυτική Ελλάδα », Τεύχη του Περιοδικού « Δευκαλίων ο Θεσσαλός », αναφορές σε ανακοινώσεις και διαλέξεις, πληροφορίες παλιών ναυτικών, τηλεοπτ. Επομπές ( « Μηχανή του Χρόνου » ), Βικιπαίδεια, ΑΙ ( με αναφορά στις πηγές ) κ.α.

Η φωτό : Μουσαμαδογραφία στην Εκκλησία του Αγίου Αθανασίου Λίμνης ( και πρότερον του Μητροπολιτικού μας Ναού των « Γεννεθλίων της Θεοτόκου ), με θέμα « Ο Ιησούς και η Σαμαρείτις ». Δεδομένου ότι η μικρογράμματη επιγραφή του κάτω δεξιού άκρου είναι εντελώς κατεστραμένη και η δωρεά δυσδιάκριτη, υπέθεσα πως η αντιστοιχούσα ευδιάκριτη « Δαπάνη Κωνστ. Δ. Κρουσ(τ)οπούλου ( σημ. του ξέφυγε το ‘τ’) » η αφορούσα την παράλληλη μουσαμαδογραφία των ιδίων διαστάσεων, της ιδίας τεχνοτροπίας και του ιδίου αγιογράφου Ν. Αργυρόπουλου, ( με ωστόσο διαφορετικό παραβολικό θέμα ), ταυτοποιούσε ίσως και την παράλληλη « Σαμαρείτιδα ». Εκφράζω την γνώμη, πως ίσως επιθυμία του χαροκαμένου πατέρα να ήταν το θέμα της « Αναστάσεως της κόρης του Ιαείρου », αλλά τον πρόλαβε ως θεματικός δωρητής ο ιατρός ( και μετέπειτα Δήμαρχος ) Γεώργιος Κεχριώτης. Αξίζει ακόμη να συμπληρώσω, ολοκληρώνοντας εικονογραφικά το σημερινό θέμα μου, πως ωραιοτάτη φορητή εικόνα του « Ιησού και της Σαμαρείτιδος », Αγιορείτικης εικονογραφήσεως ( δεκαετίας του ’70 ), αφιέρωσε στον ιερό ναό του Αγίου Αθανασίου Λίμνης που επικουρείται επιμελώς η ευλαβής συμπατριώτισσά μας κα. Αικατερίνη Τσαντίλη - και η οποία μετά εντολής του πατρός Κωνσταντίνου, μας διευκόλυνε στην λήψη φωτογραφιών. Τους ευχαριστούμε πολύ. ( Η φωτό : Της Ανθής Αποστόλου ).