ΕΛΥΜΝΙΟΣ : Κάθε Μνημείο κι΄από μια Ιστορία

ΜΝΗΜΕΙΑΚΑ ΚΑΙ ΕΛΥΜΝΙΑ

( Κάθε Μνημείο κι΄από μια Ιστορία )

Γράφει ο Δημήτρης Αποστόλου - « Ελύμνιος »

Ξεκίνημα με την Τέχνη :

« Αντίσταση στο πεπρωμένο! »... κι΄αυτό - όχι δεν είναι δικό μου - το έγραψε για την Τέχνη πριν κάμποσα χρόνια ο Γάλλος συγγραφέας Αντρέ Μαλρώ και το επιβεβαίωσε ως δύναμη - πάλι πριν λίγα χρόνια - ο μακαρίτης διανοούμενος των Κατουνίων Φίλιππος Σέραρντ...όταν συνέστησε την αντίσταση της νέας γενιάς στις πολλαπλές προκλήσεις των καιρών, με την « δύναμη της Τέχνης! »...

« Γνωρίστε την πόλη σας »...

Αγαπητοί αναγνώστες, το στριφογύριζα στο νου μου - πάει πολύς καιρός - απ΄όταν έβαζα στους νεαρούληδες μαθητές να διαγωνιστούν με ανιχνευτικά τρικ πάνω στο « Κυνήγι του Θησαυρού » και να « Γνωρίσουν την πόλη τους »...ν΄ ανακαλύψουν Μνημεία σημαδιακά και τοπόσημα...ν΄ανακαλύψουν τους φιλοτεχνήσαντες καλλιτέχνες τα Μνημεία αυτά... Και είναι όντως πραγματικά έργα Τέχνης, που η αφανής παρουσία έκαστου καλλιτέχνη γίνεται μέσω του ίδιου καλλιτεχνήματος... ενώ η εμφανής παρουσία του ( φορές ως γριφώδες μονόγραμμα ), περιορίζεται χαρακτικά ή γραπτά ( ή ως κάποιο σημάδι συμβολικό ), στο πλάϊ, ή στην πίσω πλευρά του γλυπτού ( προκειμένου φυσικά περί γλυπτών καλλιτεχνημάτων )...

Κομμάτι της ταυτότητας του καλλιτέχνη το δημιούργημά του, λειτουργεί ως ο « καθρέφτης της ψυχής του », που φορές ταυτίζεται με το έργο του, το συναίσθημα και - πάλι φορές - με την ζωή του την ίδια...

Ένα μικρό λοιπόν... ξέχωρο - έντεχνο οδοιπορικό - στα δημόσια Μνημεία της πρωτευούσης του Δήμου μας Λίμνης, με συνοπτικά στοιχεία του κάθε Μνημείου, με συνοπτικά « στοιχεία ταυτότητος » του δημιουργού - καλλιτέχνη...κι΄από μια ιστορία που διαφορότροπα κάθε φορά, συνδέεται με το καλλιτέχνημα, ή το Μνημείο...

« Του τρατολόγου τον καημό, του ναύτη την ορφάνια!.. » - Ν. Καββαδίας

Και το επιβαλλόμενο αφιερωματικό Μνημείο του « Αφανούς Ναύτου » στην ανέκαθεν ναυτιλόμενη Λίμνη, ήταν ν΄αναγερθεί τα παλαιότερα χρόνια στον παραθαλάσσιο χώρο κάτω του νεοκλασικού « Μελά », συντιθέμενο από αρχαιοπρεπή μαρμάρινα μέλη ( μεταφερθέντα από αρχιτεκτονικές δραστηριότητες στην Αθήνα, ως λέγεται, του Ερνέστου Τσίλλερ ). Η όμορφη όντως ιδέα εκείνη - για άγνωστο λόγω - ατύχησε, ώστε να ευοδωθεί ( διαφορότροπα όμως - και πολύ πιο μετά ) τα επόμενα χρόνια...

« Αφανής Ναύτης »

Θέση του Μνημείου, στην είσοδο της « μαρίνας » της ανατολικής παραλίας της πόλης, έμπροσθεν του νεοκλασικού Κτιρίου « Μελά ». Αναγέρθηκε το 1969. Μαρμάρινη στήλη, πλάτους 0,85μ. & ύψους 2,50μ. με αετωματική απόληξη στο πάνω μέρος. Την πρόσοψη καλύπτει χαλκόγλυπτη παράσταση παραδοσιακού ναύτη της εμπορικής ναυτιλίας, εποχής ( χαρακτηριστικότερα ) του Μεσοπολέμου. Η στήλη επικάθεται σε απαλό πυραμειδοειδή τύμβο λιθίνων πλακών, πάνω στον οποίο εδράζουν τέσσερα πυροβόλα ( κανόνια ) του Επαναστατικού Αγώνα του ΄21 και μια ένστυπος άγκυρα πλοίου. Τον χώρο του Μνημείου οριοθετούν τετραγωνικά, τμήματα ναυτικής αλυσίδας και σηματοδοτεί υψηλός σημαιοφόρος ιστός. Καλλιτέχνης του Μνημείου ο Αντώνης Καραχάλιος.

Αντ. Καραχάλιος : Ο « Ψαχνιώτης γλύπτης »...

Έτσι συνήθιζε να αυτοαποκαλείται ο ίδιος, τιμώντας την γενέτειρά του - τα Ψαχνά βορ. Ευβοίας. Σπουδές στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας και μετέπειτα με υποτροφία στην Εθνική Σχολή Καλών Τεχνών του Παρισιού. Φιλοτέχνησε πληθώρα ανδριάντων, προτομών, γλυπτές συνθέσεις με ποικίλα υλικά. Η Τέχνη του με κλασικές τάσεις, μερικώς αφαιρετική. Πραγματοποίησε πολλές ατομικές εκθέσεις σε Ελλάδα και εξωτερικό, αποσπώντας παράλληλα σε διαγωνισμούς βραβεία και διακρίσεις. Έργα του κοσμούν σήμερα αρκετές Ελληνικές πόλεις, ή φιλοξενουν η Εθνική Πινακοθήκη, Μουσεία και ιδιωτικές Συλλογές... Μερικά απ΄άυτά : Σε Χαλκίδα. Αριστοτέλης, Σκαλκώτας, Σκαρίμπας, Συγγρός. Σε Ναύπλιο. Μπουμπουλίνα. Σε Τρίκαλα. Στέφανος Σαράφης. Σε Κύμη. Βελισσαρίου. Σε Λίμνη. Μνημείο « Αφανούς ναύτου » κ.α.

« Ξυπνούν οι ναύτες του βυθού, ρισάλτο να βαρέσουν!.. » - Ν.Καββαδίας

...κι΄από « ναυαγίων - ναυάγια », άλλο τίποτε το επιτύμβιο τούτο Λιμνιώτικο « κενοτάφιο! »...Είπα νωρίτερα...κάθε Μνημείο - κι΄από μια ιστορία!.. μα για τούτο τον θαλασσινό Επιτάφιο είναι πολλές!.. Και τα τρία μας τα ναυτόπουλα που βυθιστήκαν με το εμπορικό τους καράβι σε χρόνια πολεμικά, αφού πρώτα βυθίσαν μ΄ένα μικρό κανονάκι Γερμανικό καταδρομικό!.. τα περιμέναν για χρόνια στη Λίμνη χαροκαμένες οι μάνες τους... η Τσιγώναινα, η Μπενετίνα και η Τσιφόραινα, μάταια να γυρίσουν από τα βάθη τ΄Ατλαντικού!.. Όπως περίμενε και περίμενε... κάτω στη « Σκάλα » της προκυμαίας το « Κύκνος » η άμοιρη θεια-Χαρίκλεια να γυρίσει ο γυιός της καπτα-Ζαφείρης...που ναυαγώντας τον είχαν κατασπαράξει οι καρχαρίες στα τροπικά νερά του Ορμούζ!..Ή όπως - σαν Άτροπος Μοίρα κι΄αυτή - καθότανε στο εξώσκαλο του σπιτιού της κουκουβισμένη γριούλα ( θυμάμαι ) η θεια-Γαρεφολλιά Σιδερίνα, θρηνώντας τον Σταύρο της και τον Γιώργο που χάθηκαν στο ρισάλτο του καραβιού - « κι΄όσοι τους είδαν απ΄την κουπαστή, τους λύθηκε το αφάλι!.. » - εγκλωβισμένοι να χτυπούν το φιλιστρίνι τους ζητώντας σωτηρία!.. Μα ποιός μπορούσε - αλήθεια! - τότε να ζυγώσει την στροφογυριστή ρουφήχτρα που άνοιγε τεράστιο το στόμα της και τους κατάπινε!.. Κανείς!.. παρά μονάχα η άβυσσο!.. Και των σωθέντων η παρηγοριά...πως θα ΄τανε το κύμα « μύρο που τους τύλιξε! »...

Τέτοια πασίλυπα τα Επιτύμβια του τόπου μας...κι΄εμείς μπροστά τους, όταν αιώνιες οι μνήμες μας καίνε λιβανωτούς...ας αναπέμπουμε μετά του λειτουργού το...« στώμεν μετά φόβου...στώμεν καλώς! »...

Δ.Α. - « Ελύμνιος ».

Σημείωση : Δύο μεσότιτλοι κ.α. ερανίσθηκαν από ποιήματα του Ν. Καββαδία ( « Πικρία », « Εσμεράλδα », Cocos Island και εκκλησιαστικές ρήσεις ), θεωρώντας ότι ευστοχότερα συμβάλουν στην αρτιότερη εμφάνιση του κειμένου.

Πηγές : Προσωπικό Αρχείο Δ.Α. - Αφηγήσεις παλιών ναυτικών - Δημοσιεύσεις και ομιλίες του ιδίου - Εγκυκλοπαιδικές - Διαδικτυακές πληροφορίες κ.α.

Στην φωτογραφία, λεπτομέρεια από το Μνημείο του « Αφανούς Ναύτου » στην παραλία της Λίμνης. Γλύπτης , ο Αντώνης Καραχάλιος - 1969. ( Η φωτό, της Ανθής Αποστόλου ).