ΛΕΞΙΑ ΧΑΛΟΥΛΗ
Η Ελληνίδα αρχιτέκτων μηχανικός Αλεξία Χαλούλη κατάφερε να διακριθεί ανάμεσα σε 200 διαγωνιζομένους από δεκαέξι πανεπιστήμια του Βελγίου για το όραμά της να ανασυγκροτήσει τα πυρόπληκτα τοπία της Β. Εύβοιας, προτείνοντας ένα πρωτοποριακό μοντέλο αποκατάστασης της περιοχής.
«Η έμπνευσή μου προήλθε από τα χωριά του Τελέθριου όρους, τα οποία δεν είχαν πληγεί από τη φωτιά» λέει στην «Κ»Το καλοκαίρι του 2021, όταν μία από τις πιο καταστροφικές πυρκαγιές των τελευταίων ετών στην Ελλάδα έπληττε τη Βόρεια Εύβοια, αφήνοντας στο πέρασμά της χιλιάδες καμένα στρέμματα δάσους, η Αλεξία Χαλούλη, αρχιτέκτων μηχανικός, απόφοιτη του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, βρισκόταν στο Βέλγιο όπου είχε μετακομίσει για τις μεταπτυχιακές σπουδές της στο Πανεπιστήμιο του Λουβέν. Οι εικόνες της καταστροφής που παρακολουθούσε από την οθόνη του κινητού της εντυπώθηκαν στη μνήμη της και, δύο χρόνια αργότερα, αποτέλεσαν το έναυσμα για μια έρευνα στο πλαίσιο της διπλωματικής της εργασίας: θα δημιουργούσε ένα πρωτοποριακό σχέδιο για την ανασυγκρότηση του κατεστραμμένου τοπίου σε αυτό το σημείο της Ελλάδας.
Στα τέλη Απριλίου, έχοντας ήδη παραδώσει από το περασμένο φθινόπωρο τη διπλωματική της εργασία για τα καμένα δάση της Βόρειας Εύβοιας, η Χαλούλη κατάφερε να κερδίσει το Future Proef Award, το πρώτο βραβείο ενός φλαμανδικού διαγωνισμού που ξεχωρίζει τις καλύτερες διπλωματικές εργασίες για τη βιωσιμότητα και για τη συμβολή τους απέναντι στην κλιματική, την κοινωνική και την οικονομική κρίση. Η Ελληνίδα επιστήμονας, που μεγάλωσε στην Πάτρα και σπούδασε στην Αθήνα, αναδείχθηκε πρώτη ανάμεσα σε 200 υποψηφίους από 16 πανεπιστήμια του Βελγίου, κερδίζοντας το χρηματικό έπαθλο των 3.000 ευρώ το οποίο προσφέρει η κυβέρνηση της Φλάνδρας.
«Είναι ένα τιμητικό βραβείο που οπωσδήποτε μου δίνει έναν άλλο αέρα και ένα κουράγιο για να συνεχίσω πλέον στο πεδίο εφαρμογής, συνδυάζοντας την ελληνική σκέψη που αποκόμισα κατά τις προπτυχιακές μου σπουδές και τη σχεδιαστική ελευθερία που απέκτησα από το Πανεπιστήμιο του Λουβέν», σημειώνει στην «Κ», τονίζοντας πως η ίδια δεν είχε προετοιμαστεί για μια τέτοια διάκριση, δεδομένου ότι η έρευνά της είχε επίκεντρο την Ελλάδα, όπου οι προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής διαφέρουν σημαντικά από αυτές του Βελγίου. «Νομίζω, πάντως, πως αυτό που έπεισε την επιτροπή ήταν ο τρόπος που πρότεινα να αντιμετωπιστούν αυτές οι προκλήσεις στο πλαίσιο της πρόληψης και όχι οι λύσεις αυτές καθαυτές. Ο προληπτικός σχεδιασμός αποτελεί για την πολιτεία της Φλάνδρας βασική προτεραιότητα», προσθέτει.
Μπορεί το τοπίο κάποτε να ανακάμπτει, ωστόσο οι κοινωνίες που βασίζονται σε αυτό για τον βιοπορισμό τους δεν έχουν την πολυτέλεια του χρόνου να περιμένουν.
Ξεκινώντας την επιτόπια έρευνά της τον Ιανουάριο του 2024 από το βόρειο μέτωπο της Εύβοιας, η Χαλούλη άρχισε να καταγράφει το τοπίο, αλλά και τις μαρτυρίες των ανθρώπων που ζούσαν στις καμένες περιοχές και αγωνιούσαν για το μέλλον τους. «Μπορεί το τοπίο κάποτε να ανακάμπτει, ωστόσο οι κοινωνίες που βασίζονται σε αυτό για τον βιοπορισμό τους δεν έχουν την πολυτέλεια του χρόνου να περιμένουν. Επομένως ήταν λογικό ότι αισθάνονταν αυτή την πίεση και χρειάζονταν στήριξη», περιγράφει από την επαφή της με τους ντόπιους.
Τοπίο που προστατεύει και θρέφει
Η στρατηγική αποκατάστασης, στην οποία κατέληξε μέσα από την έρευνά της στην περιοχή της Βόρειας Εύβοιας, συνδέει την περιβαλλοντική με την κοινωνική και την οικονομική διάσταση. Η φωτιά δεν αντιμετωπίζεται μόνο ως καταστροφή, αλλά ως ένα φυσικό, κυκλικό φαινόμενο.
«Καρδιά» της πρότασής της είναι η δημιουργία ενός «μωσαϊκού τοπίου», που περιλαμβάνει ένα σύστημα αντιπυρικών ζωνών, όχι με την παραδοσιακή προσέγγιση, δηλαδή με τον καθαρισμό μιας λωρίδας γης από τη βλάστηση, αλλά χρησιμοποιώντας τις ίδιες τις δενδροκαλλιέργειες της περιοχής –κυρίως τους ελαιώνες και τις συκιές που έχουν μεγαλύτερη αντοχή απέναντι στη φωτιά– ως φυσικά εμπόδια στη διάδοσή της. Με άλλα λόγια, αυτό που προτείνει η νεαρή επιστήμονας είναι, αντί να «καθαρίσουμε» τη γη για να σταματήσουμε τις φλόγες, να την καλλιεργήσουμε έξυπνα, ώστε φροντίζοντάς τη να δημιουργήσουμε ένα τοπίο που προστατεύει και παράλληλα θρέφει.
«Η έμπνευσή μου προήλθε από την επίσκεψη στα χωριά του Τελέθριου όρους τα οποία δεν είχαν πληγεί από τη φωτιά και μου έδωσαν την οπτική ενός μαγευτικού, παραγωγικού τοπίου με συκιές και ελαιώνες. Το μοντέλο το οποίο ανέπτυξα λοιπόν και το ονόμασα “μωσαϊκό τοπίο” ενώνεται με ένα νοητό νήμα που επανασυνδέει τους οικισμούς με τη φύση μέσα από δίκτυα υποδομών, όπως φυτώρια, σχολεία του δάσους και εργαστήρια, προσφέροντας μία συλλογική, αποκεντρωμένη διαχείριση στους ντόπιους. Αγροτική παραγωγή, δασική διαχείριση και κατοίκηση ενώνονται κάτω από ένα κοινό σύστημα», εξηγεί η ίδια και προσθέτει: «Το πιο κρίσιμο είναι ότι αυτές οι περιοχές μετά τις πυρκαγιές δεν θα πρέπει να λογίζονται ως απώλειες, αλλά ως μεταβατικά τοπία με δυναμική ανασυγκρότησης».
Εικόνα ελπίδας ανάμεσα στα καμένα
Αυτή τη δύναμη της φύσης για αναγέννηση συνάντησε και η ίδια όταν έκανε μια πεζοπορική διαδρομή στο Ξηρόν όρος, μεγάλο μέρος του οποίου είχε υποστεί τις συνέπειες της πυρκαγιάς. Ηταν η στιγμή που, όπως μας λέει, την ενθάρρυνε για να συνεχίσει την επιτόπια έρευνά της στο νησί.
«Καθώς περπατούσα στα μονοπάτια με τα απανθρακωμένα απομεινάρια από τα δέντρα τριγύρω, ξαφνικά είδα μπροστά μου κάποιους νέους μικρούς βλαστούς πάνω σε φτελιές και βελανιδιές. Εκείνη τη στιγμή αισθάνθηκα ότι δεν ήταν απλώς κάποια απομεινάρια, ότι υπήρχε μια δυναμική και το τοπίο δεν είχε καταστραφεί για πάντα, αλλά ότι αθόρυβα ξεκινούσε μια ανασυγκρότηση. Ηταν μια αντιφατική εικόνα ανάμεσα στα καμένα που μου έδωσε ελπίδα», τονίζει η Χαλούλη.
Η αρχιτέκτων μηχανικός δεν στέκεται πάντως σε ένα ενιαίο μοντέλο για όλη τη Βόρεια Εύβοια. Διαχωρίζει τις περιοχές σε ενεργές όπου κατοικεί ένας σημαντικός πληθυσμός μαζί με υποδομές –και στις οποίες μπορεί να εφαρμοστεί η στρατηγική των συλλογικών πόρων– και στις μη βιώσιμες ή διαχειρίσιμες περιοχές, στις οποίες προτείνει να αποχωρήσει η ανθρώπινη δραστηριότητα με στόχο την αποκατάσταση της φύσης. Η εφαρμογή του σχεδίου της προϋποθέτει τη συνεργασία μεταξύ της τοπικής αυτοδιοίκησης, των δασικών υπηρεσιών, των αγροτικών συνεταιρισμών και των τοπικών κοινοτήτων.
Πόσο εύκολα, ωστόσο, μπορούν όλα αυτά να εφαρμοστούν στην πράξη;
«Νιώθω ότι είναι κάτι απαιτητικό, αλλά όχι κάτι που δεν μπορεί να βρει εφαρμογή», μας λέει. «Δεν είναι κάποιο αυστηρό master plan μέσα από το οποίο φαντάστηκα ότι αυτό πρέπει να γίνει έτσι κι αυτό αλλιώς, είναι ένα πλαίσιο το οποίο εφηύρα και σε αυτό θα μπορούσαν όλα τα εμπλεκόμενα μέρη να παρέμβουν και να το οργανώσουν στα μέτρα τους. Τα μεγαλύτερα εμπόδια εδώ είναι η θεσμική ασυνέχεια και η έλλειψη πολιτικής βούλησης».
Δεν είναι κάποιο αυστηρό master plan. Είναι ένα πλαίσιο το οποίο εφηύρα και σε αυτό θα μπορούσαν όλα τα εμπλεκόμενα μέρη να παρέμβουν.
Από τον περασμένο Σεπτέμβριο που ολοκλήρωσε το μεταπτυχιακό της ως πολεοδόμος από το καθολικό Πανεπιστήμιο του Λουβέν, η Αλεξία Χαλούλη άρχισε να εργάζεται σε ένα γραφείο αρχιτεκτονικών μελετών, αναλαμβάνοντας πρότζεκτ τα οποία σχετίζονται με την κοινωνική κατοικία. Η ίδια βλέπει ότι οι ευκαιρίες που της δίνονται σε αυτόν τον τομέα δεν θα μπορούσαν να τις δοθούν στην Ελλάδα, γι’ αυτό και εξακολουθεί –προς το παρόν τουλάχιστον– να ζει στο Βέλγιο με την οικογένειά της.
«Αγαπώ την Αθήνα και μου λείπουν οι φίλοι μου. Ελπίζω κάποια στιγμή να υπάρξουν οι κατάλληλες συνθήκες για να μπορέσω να επιστρέψω», σημειώνει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Tα σχόλια οσο το δυνατόν φιλτράρονται ως προς το ύφος και το ήθος τους.
Kάθε υβριστικό ,προσβλητικό ή άσχετο με το θέμα της ανάρτησης σχόλιο θα διαγράφεται .
Εγκρίνονται μόνο τα μηνύματα στα οποία εκφράζονται υγιείς απόψεις.
Ο κάθε σχολιαστής υπογράφει ηλεκτρονικά το σχόλιο του και είναι υπεύθυνος έναντι των νόμων.
Το ΜΑΝΤΟΥΔΙ NEWS δεν ενστερνίζεται και δεν φέρει καμία ευθύνη για όσα γράφουν οι αναγνώστες στα σχόλια τους.